Pełny audyt dostępności cyfrowej może przeprowadzić jedynie człowiek i żaden automatyczny program go nie zastąpi. Takie zdanie powszechnie słyszę od osób zajmujących się audytami stron internetowych, aplikacji mobilnych i dokumentów. Ale czy na pewno człowiek jest niezastąpiony?
Latarnik
Przed wynalezieniem żarówki, niezastąpionym zajęciem w miastach był latarnik. Jego zadaniem było zapalanie rano i gaszenie wieczorem płomienia lamp naftowych na ulicznych latarniach. Naówczas nikt nie wyobrażał sobie aby latarnika zastąpić maszyną. Wszak czynności latarnika są na tyle skomplikowane, że żadna maszyna go nie zastąpi i może to zrobić jedynie człowiek. Na szczęście technologia poszła naprzód. Wśród mroków nocy pojawił się Edison ze swoją żarówką. Wtedy okazało się, że latarnika można i nawet trzeba zastąpić „maszyną”. Dzisiaj latarników już nie ma a to co było niemożliwe XVIII wieku, obecnie jest całkowicie oczywiste.
Design System
Doradcy biznesowi mówią – aby osiągnąć sukces, przyglądaj się najlepszym i ucz się od nich. A co robią najlepsi tacy jak wielka czwórka: Google, Apple, Amazon i Microsoft? Wielka czwórka wdraża design system. To najkrócej rzecz ujmując zbiór dokumentów, dobrych praktyk, fragmentów kodu, komponentów (kolory, logo, nagłówki, stopki, formularze). Tworzy się go dla ułatwienia i ujednolicenia projektowania nowych usług, towarów i procesów. Projektanci, programiści, designerzy sięgają po te zasoby i poruszają się w wyznaczonych ramach. Przykładem niech będzie dopuszczalna do użycia paleta kolorów albo układ komponentów na stronie.
Google „Material Design” jest skoncentrowany na układach elementów, kolorach, typografiach, plikach źródłowych. W filozofii projektowania dla Apple znajdziemy odniesienia do skrupulatności, dbaniu o szczegóły, procesów opartych o empatię i zrozumienie potrzeb użytkownika. Z kolei Inclusive Design firmy Microsoft jest oparte m.in. na różnorodności.
Jeśliby design systemy oprzeć o dostępność i tak projektować poszczególne elementy aby spełniały kryteria accessibility? Uzyskalibyśmy gotowy do użycia zestaw elementów natywnie dostępnych. Projektanci i developerzy mogliby ze spokojnym sumieniem o poprawność dostępności tworzyć strony internetowe, aplikacje i systemy.
Sztuczna inteligencja (SI)
Ponad 2 tysiące lat temu Chińczycy wymyślili grę w Go. Dzisiaj obecny arcymistrz tej rozgrywki Ke Jie przegrał do zera ze sztuczną inteligencją. Chińskiemu cesarzowi nawet nie śniło się, że mógłby rozegrać grę w Go z kim innym niż człowiek. A gdyby wykorzystać sztuczną inteligencję oraz design systemy do wykonywania audytów dostępności stron internetowych i aplikacji? SI wykorzystując uczenie maszynowe, a więc operowanie na dużej ilości danych, mogłaby symulować zachowania użytkowników oraz symulować badanie eksperckie. Rozpoznać i przeanalizować błędy, ocenić i wydać rekomendację do naprawy niezgodności. Jeśli na przestrzeni 200 lat maszyny zastąpiły ludzi w fabrykach, a w ostatnich latach sztuczna inteligencja wygrywa z człowiekiem w Go, szachy, prognozuje pogodę, doradza na infolinii i kieruje łazikiem na Marsie, to w niedalekiej przyszłości prawdopodobnie przeprowadzi audyt dostępności strony internetowej.
„Świat, w którym technologia wyprze ludzi z najprostszych zawodów jest tylko kwestią czasu” – twierdzi Elon Musk.
Tu i teraz
Choć uczenie maszynowe i sztuczna inteligencja rozwijają się w bardzo dużym tempie, to daleko im do bycia w pełni autonomicznymi i niezależnymi od ludzi. Badanie dostępności stron internetowych, aplikacji czy systemów wciąż wymaga wiedzy, doświadczenia, interpretacji, kompromisów czyli zwyczajnie ludzkiego podejścia. Ludzcy audytorzy na razie mogą spać spokojnie ale kto wie, być może za trzy, pięć lat SI, która wygrała z człowiekiem w GO przerzuci się na badania dostępności?
Fot. Źródło – https://joemonster.org/art/50297